ขมิ้นชันคัดกรองเท้า
ชื่อเจ้าของผลงาน นางกิติยา ชำนาญรบ ตำแหน่ง พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ
สถานที่ปฏิบัติงาน กลุ่มงานเวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลคอนสาร
อำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ Tel 044-876409
อำเภอคอนสาร จังหวัดชัยภูมิ Tel 044-876409
โรคเบาหวานมีภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญอย่างหนึ่งคือ การชา โดยเฉพาะบริเวณเท้า เมื่อมีอะไรมาทิ่ม ตำผู้ป่วยจะไม่รู้สึก จึงทำให้เป็นแผลอักเสบลุกลาม และแผลหายช้าจนอาจไดรับการรักษาด้วยการตัด นิ้วเท้าหรือเท้า จากสถิติผู้ป่วยเบาหวานตำบลคอนสารจำนวน 243 คน ได้รับการตัดนิ้วเท้า 9 คน ตัด เท้า 2 คน กลุ่มงานเวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลคอนสาร จึงเห็นถึงความสำคัญในการป้องกัน ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น จึงได้ดำเนินการดังต่อไปนี้
1. ตรวจคัดกรองเท้าเบื้องต้นผู้ป่วยเบาหวานตำบลคอนสารจำนวน 243 คน ครบ 100 % โดย การตรวจดูจุดรอยแผล รอยช้ำ รอยขีดข่วน จุดด้าน จุดชา เพื่อประเมินความเสี่ยงและค้นหา ผู้ป่วยที่มีแผลที่เท้า
2. มีการอบรมผู้ป่วยเบาหวานและญาติในชุมชนเรื่องการตรวจคัดกรองเท้าผู้ป่วยเบาหวาน จึงทำให้ผลการดำเนินการตรวจคัดกรองเท้าผู้ป่วยเบาหวานได้ครอบคลุมและใช้เวลารวดเร็ว
3.นำสมุนไพรคือขมิ้นที่มีอยู่ในชุมชนมาใช้ร่วมกับการตรวจคัดกรองเท้า เพราะมีจุดเด่นคือ สีเหลืองของขมิ้นเมื่อนำมาทาที่ผิวหนังทำให้มองเห็นจุดหรือรอยต่างๆชัดเจนมากยิ่งขึ้น โดยมีขั้นตอนดังนี้
2.1 นำขมิ้นแก่หั่นเป็นชิ้นบางๆแล้วนำขมิ้นมาตำให้ละเอียด หรือจะใช้ผงขมิ้นแห้งก็ได้
2.2 ผสมขมิ้นที่ละเอียดแล้วกับน้ำอุ่นเพื่อให้สีของขมิ้นแตกตัวได้ดี
2.3 ให้ผู้ป่วยโรคเบาหวานล้างเท้าให้สะอาดด้วยสบู่แล้วเช็ดให้แห้ง นำน้ำขมิ้นที่ได้ทาที่เท้าผู้ป่วย โรคเบาหวานให้ทั่วและรอให้แห้งหมาด
2.4 สังเกตเห็นว่าขมิ้นที่ทาลงไปที่เท้านั้นจะทำให้สามารถมองเห็นรอยด้าน หรือรอยเท้าที่แตกลายชัดเจนขึ้น
4. ออกแบบใบสำหรับบันทึกผลการตรวจคัดกรองเท้าในผู้ป่วยเบาหวานแต่ละราย ทำให้แกนนำและญาติมีความเข้าใจ สะดวกในการบันทึก และได้ข้อมูลที่ถูกต้องเป็นจริง
แบบบันทึกผลการตรวจคัดกรองเท้าในผู้ป่วยเบาหวานแต่ละราย
5. ประหยัดงบประมาณเพราะใช้ขมิ้นที่มีอยู่ในชุมชนในการตรวจคัดกรองเท้าผู้ป่วยเบาหวาน
6. เป็นแบบอย่างที่ดีของการร่วมมือของคนในชุมชนในการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน
6. เป็นแบบอย่างที่ดีของการร่วมมือของคนในชุมชนในการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน
ภาพปฎิบัติงานของเจ้าหน้าที่
การอบรมผู้ป่วยและญาติเรื่องการตรวจคัดกรองเท้า
ญาติและอสม. ตรวจคัดกรองเท้า
การตรวจดูจุดรอยแผล จุดด้าน จุดชาที่เท้า
บันทึกผลการตรวจคัดกรองเท้า
ประสิทธิผล
ชุมชนมีส่วนร่วมในการตรวจคัดกรองเท้า โดยนำขมิ้นที่มีอยู่ในชุมชนมาใช้ร่วมกับการตรวจคัดกรอง เท้าผู้ป่วยเบาหวาน ประหยัดงบประมาณ และช่วยให้การดำเนินเสร็จลุล่วงได้รวดเร็วในเวลาที่กำหนด
วิธีการปฏิบัติในอดีต
ให้ความรู้และตรวจประเมินเท้าผู้ป่วยเบาหวานด้วยสายตาเวลาออกเยี่ยมบ้าน ทำให้มีความล่าช้า และผู้ป่วยได้รับการตรวจคัดกรองเท้าไม่ครอบคลุมและไม่มีประสิทธิภาพ
แนวทางการปรับปรุง
1. เพื่อให้ผู้ป่วยเบาหวานได้รับการตรวจคัดกรองเท้าเบื้องต้นและได้รับการประเมินความเสี่ยงต่างๆ ให้สำเร็จในระยะเวลาที่กำหนด และครอบคลุมทุกราย จึงมีการจัดอบรมเครือข่ายซึ่ง ประกอบด้วยอสม.และญาติเพื่อเป็นกำลังสำคัญในการตรวจคัดกรองเท้าในชุมชน
2. มีการนำน้ำสมุนไพรคือขมิ้นที่มีอยู่ในชุมชนในการตรวจคัดกรองเท้าเบื้องต้นเพราะขมิ้นมีคุณสมบัติ คือ สีเหลืองของขมิ้นเมื่อนำมาทาที่ผิวหนังทeให้มองเห็นจุดหรือรอยช้ำ รอยขีดข่วน จุดด้านชัดเจนขึ้น อีกทั้งยังทำให้ผู้ป่วยเบาหวานรู้สึกผ่อนคลาย เวลาที่ทาขมิ้นลงไปที่เท้า
3. จัดทำแบบบันทึกผลการตรวจเท้าผู้ป่วยเบาหวานรายบุคคล เพื่อให้แกนนำสามารถลงบันทึกผล การตรวจและจุดเสี่ยงที่พบ
4. เจ้าหน้าที่สรุปผลการตรวจตามแบบบันทึกผลการตรวจเท้าผู้ป่วยเบาหวานรายบุคคล และให้การดูแลที่เหมาะสมในแต่ละราย
5. สรุปผลการตรวจเท้าผู้ป่วยเบาหวานให้คลินิกเบาหวานโรงพยาบาลคอนสาร
สรุปผลและข้อเสนอแนะ
1. ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความรู้เรื่องการดูแลเท้าที่ถูกต้อง
2. ผู้ป่วยโรคเบาหวานสามารถนำนวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ” ใช้ในการคัดกรองจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าได้เองที่บ้าน
3. ผู้ป่วยโรคเบาหวานลดความเสี่ยงการเกิดแผลที่เท้า สำรวจความพึงพอใจร่วมกันระหว่างผู้ป่วยโรคเบาหวานและผู้ดูแลตลอดจน อสม.และเจ้าหน้าที่ที่ เกี่ยวข้อง เพื่อหาข้อตกลงในการปรับปรุง พัฒนา นวัตกรรมให้เหมาะสมและดียิ่งขึ้น ตลอดจนการใช้นวัตกรรมอย่างต่อเนื่องและประเมินผล เพื่อปรับปรุง พัฒนานวัตกรรมให้มีความเหมาะสมและเกิด ประโยชน์สูงสุดสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานในชุมชน
สรุปผลและข้อเสนอแนะ
1. ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความรู้เรื่องการดูแลเท้าที่ถูกต้อง
2. ผู้ป่วยโรคเบาหวานสามารถนำนวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ” ใช้ในการคัดกรองจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าได้เองที่บ้าน
3. ผู้ป่วยโรคเบาหวานลดความเสี่ยงการเกิดแผลที่เท้า สำรวจความพึงพอใจร่วมกันระหว่างผู้ป่วยโรคเบาหวานและผู้ดูแลตลอดจน อสม.และเจ้าหน้าที่ที่ เกี่ยวข้อง เพื่อหาข้อตกลงในการปรับปรุง พัฒนา นวัตกรรมให้เหมาะสมและดียิ่งขึ้น ตลอดจนการใช้นวัตกรรมอย่างต่อเนื่องและประเมินผล เพื่อปรับปรุง พัฒนานวัตกรรมให้มีความเหมาะสมและเกิด ประโยชน์สูงสุดสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานในชุมชน
ประโยชน์ที่ได้รับ
1. ผู้ป่วยโรคเบาหวานได้รับการคัดกรองจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้า ครบ 100 %
2. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีแผลที่เท้าจำนวน 6 คน ได้ส่งพบแพทย์โรงพยาบาลคอนสารเพื่อรับ การรักษาที่ถูกต้อง
3. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าจำนวน 40 คน ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ชาเท้า
จำนวน 36 คน ได้รับความรู้เรื่อง การดูแลเท้าสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานและเน้นการตรวจ เท้าโดยใช้ขมิ้น เพื่อตรวจคัดกรองและค้นหา ป้องกันความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ
4. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ไม่มีปัญหาที่เท้าจำนวน 53 คน ได้รับความรู้เรื่อง การดูแลเท้าสำหรับ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน และส่งเสริมให้มีการตรวจเท้าโดยใช้ขมิ้นเป็นประจำ
5. ผู้ป่วยโรคเบาหวานและผู้ดูแลมีความรู้และเข้าใจการความรู้เรื่องการดูแลเท้าที่ถูกต้อง
6. ผู้ป่วยโรคเบาหวานและญาติมีการตรวจเท้าโดยใช้ขมิ้นตามคำแนะนำสม่ำเสมอ
7. เป็นการพัฒนาเครือข่าย และการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน
8. ผู้ป่วยโรคเบาหวานพึงพอใจในการใช้นวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ”
ปัจจัยแห่งความสำเร็จ
มีการใช้นวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ” ในชุมชนซึ่งมีประโยชน์กับผู้ป่วยโรคเบาหวานเพื่อให้ สามารถดูแลเท้า และดูแลจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าของตนได้ถูกต้องมากยิ่งขึ้น ประเมินผลการใช้นวัตกรรม ปัญหา อุปสรรค คุณภาพของนวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อพัฒนานวัตกรรมให้ดียิ่งขึ้น
แผนพัฒนาต่อ
พัฒนานวัตกรรมโดยใช้วัสดุที่มีในท้องถิ่น ได้แก่ “ รองเท้านวดเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ” ให้ ผู้ป่วยเบาหวานใส่เดินออกกำลังกายทุกวัน แทนการเดินกะลา เพราะ “ รองเท้านวดเท้าสำหรับผู้ป่วย เบาหวาน ” จะสามารถช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานใช้ได้สะดวกกว่า แม้เดินในบ้าน หรือนอกบ้าน สิ่งสำคัญคือ เพื่อช่วยเรื่องการกระตุ้นการไหลเวียนที่เท้า และลดการชาเท้าผู้ป่วยเบาหวาน โดยให้ผู้ป่วยเบาหวาน ญาติ และคนในชุมชนเป็นผู้ผลิตร่วมกัน แล้วให้ผู้ป่วยเบาหวานมีไว้ใช้ทุกคน
1. ผู้ป่วยโรคเบาหวานได้รับการคัดกรองจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้า ครบ 100 %
2. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีแผลที่เท้าจำนวน 6 คน ได้ส่งพบแพทย์โรงพยาบาลคอนสารเพื่อรับ การรักษาที่ถูกต้อง
3. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าจำนวน 40 คน ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ชาเท้า
จำนวน 36 คน ได้รับความรู้เรื่อง การดูแลเท้าสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานและเน้นการตรวจ เท้าโดยใช้ขมิ้น เพื่อตรวจคัดกรองและค้นหา ป้องกันความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ
4. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ไม่มีปัญหาที่เท้าจำนวน 53 คน ได้รับความรู้เรื่อง การดูแลเท้าสำหรับ ผู้ป่วยโรคเบาหวาน และส่งเสริมให้มีการตรวจเท้าโดยใช้ขมิ้นเป็นประจำ
5. ผู้ป่วยโรคเบาหวานและผู้ดูแลมีความรู้และเข้าใจการความรู้เรื่องการดูแลเท้าที่ถูกต้อง
6. ผู้ป่วยโรคเบาหวานและญาติมีการตรวจเท้าโดยใช้ขมิ้นตามคำแนะนำสม่ำเสมอ
7. เป็นการพัฒนาเครือข่าย และการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน
8. ผู้ป่วยโรคเบาหวานพึงพอใจในการใช้นวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ”
ปัจจัยแห่งความสำเร็จ
มีการใช้นวัตกรรม “ ขมิ้นคัดกรองเท้า ” ในชุมชนซึ่งมีประโยชน์กับผู้ป่วยโรคเบาหวานเพื่อให้ สามารถดูแลเท้า และดูแลจุดเสี่ยงที่จะเกิดแผลที่เท้าของตนได้ถูกต้องมากยิ่งขึ้น ประเมินผลการใช้นวัตกรรม ปัญหา อุปสรรค คุณภาพของนวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อพัฒนานวัตกรรมให้ดียิ่งขึ้น
แผนพัฒนาต่อ
พัฒนานวัตกรรมโดยใช้วัสดุที่มีในท้องถิ่น ได้แก่ “ รองเท้านวดเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ” ให้ ผู้ป่วยเบาหวานใส่เดินออกกำลังกายทุกวัน แทนการเดินกะลา เพราะ “ รองเท้านวดเท้าสำหรับผู้ป่วย เบาหวาน ” จะสามารถช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานใช้ได้สะดวกกว่า แม้เดินในบ้าน หรือนอกบ้าน สิ่งสำคัญคือ เพื่อช่วยเรื่องการกระตุ้นการไหลเวียนที่เท้า และลดการชาเท้าผู้ป่วยเบาหวาน โดยให้ผู้ป่วยเบาหวาน ญาติ และคนในชุมชนเป็นผู้ผลิตร่วมกัน แล้วให้ผู้ป่วยเบาหวานมีไว้ใช้ทุกคน
